Ο Ψηλορείτης και το Παγκόσμιο Γεώπαρκο UNESCO
Ο Ψηλορείτης είναι το ψηλότερο βουνό της Κρήτης. Η οροσειρά της Ίδης, όπως αλλιώς ονομάζεται ο Ψηλορείτης, αποτελείται από πολλές κορυφές. Η ψηλότερη κορυφή είναι ο Τίμιος Σταυρός (2.456μ) όπου δεσπόζει το πετρόχτιστο εκκλησάκι του Τίμιου Σταυρού και ακολουθεί ο Αγκαθιάς (2.424μ.), η Στολίστρα (2.325μ.), το Βουλομένο (2.267μ.) και ο Κούσσακας (2.209μ.). Η ανάβαση στο βουνό είναι μια μοναδική εμπειρία, ενώ τα αξιοθέατα, τα ορεινά χωριά και το φυσικό τοπίο εντυπωσιάζουν όλους όσους αποφασίζουν να το επισκεφθούν. Τους καλοκαιρινούς μήνες η ανάβαση είναι ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της ζέστης και της έλλειψης σκιάς, ενώ τους χειμερινούς μήνες ο Ψηλορείτης είναι συνήθως χιονισμένος.
Από τη μινωική εποχή, η οροσειρά της Ίδης θεωρείται ιερή και άρρηκτα συνδεδεμένη με μύθους και δοξασίες ανά τους αιώνες. Παλαιότερα, οι πλαγιές του βουνού καλύπτονταν από πυκνά δάση, τα οποία φιλοξενούσαν σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας. Σήμερα, τα δάση είναι λιγότερα. Παρόλα αυτά, στο βουνό συνεχίζουν να ζουν σπάνια είδη ζώων όπως ο κρητικός αγριόγατος. Τα πετρώδη τμήματα του βουνού φιλοξενούν σπάνια αρπακτικά. Σημαντική είναι και η χλωρίδα του, καθώς στον Ψηλορείτη παρατηρούνται ενδημικά φυτά. Στις υπώρειες η βλάστηση είναι θαμνώδης με διάφορα είδη σπάνιων λουλουδιών που ανθίζουν τους ανοιξιάτικους μήνες.
Ο Ψηλορείτης φιλοξενεί επίσης φυσικά αξιοθέατα εντυπωσιακής ομορφιάς. Αξίζει να δείτε τα εντυπωσιακά σπήλαια, όπως τα Κορίτσι, Μαραθοκεφάλα, Σφεντόνη, Μελιδονίου, τα βαθιά φαράγγια, όπως το φαράγγι των Πλατανιών και το Πρασσανό φαράγγι, καθώς και τα πανέμορφα χωριά του βουνού.
Πάρκο Ψηλορείτη – Παγκόσμιο Γεώπαρκο UNESCO
Το Γεώπαρκο του Ψηλορείτη ιδρύθηκε το 2001 σαν άτυπο Φυσικό Πάρκο. Έχει έκταση περίπου 1272τ.χλμ. και καλύπτει όλο τον ορεινό όγκο του Ψηλορείτη, από τις νότιες παρυφές του στη λεκάνη της Μεσαράς και του Αμαρίου δυτικότερα, μέχρι τη βόρεια ακτή με τον Κουλούκωνα (Ταλαία Όρη) που αποτελεί τη φυσική του συνέχεια. Περικλείει όλα τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος του Ψηλορείτη που είναι σπάνια και ξεχωριστά: την πλούσια γεωλογική του κληρονομιά, το βιοτικό περιβάλλον, το μοναδικό πολιτισμό και την ιστορία των ανθρώπων του. Ένα μεγάλο μέρος εξάλλου της οροσειράς του Ψηλορείτη είναι ενταγμένο στο Δίκτυο Natura 2000, ενώ επιμέρους περιοχές του είναι χαρακτηρισμένες ως Καταφύγια Άγριας Ζωής, ή ως Περιοχές Ιδιαίτερης Προστασίας για την Ορνιθοπανίδα. Παράλληλα, πολλοί οικισμοί του είναι χαρακτηρισμένοι ως Παραδοσιακοί, ενώ τα κτηνοτροφικά και άλλα προϊόντα χαρακτηρίζονται ως μεγάλης διατροφικής αξίας και βασικά συστατικά της Κρητικής διατροφής.
Λόγω της ομορφιάς, της ιστορίας και της σημασίας του βουνού, εντάχθηκε στο Δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO (2017). Το Γεώπαρκο συμμετέχει ενεργά στη ανάδειξη και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου, καθώς και της τοπικής ανάπτυξης του γεωτουρισμού και άλλων μορφών εναλλακτικού τουρισμού.
